Tijd om deze misverstanden onder de loep te nemen!

“Overdag vasten, maar ’s avonds overmatig eten!”

Ah ja, het schandaal der schandalen: mensen die honger hebben, denken over eten. Wat een schokkende onthulling! Na een dag zonder eten en drinken is het volkomen logisch dat iemand allerlei soorten heerlijke gerechten wil eten. Maar ja, de felle moraalridders willen dat het vasten eindigt met een stuk brood en een glas water, alsof iedereen een monnik is die in een klooster leeft.

De realiteit is dat de gemiddelde mens met zijn ogen eet. Na een dag vasten droomt men van een hele Michelin maaltijd, en wordt er vaak meer gekookt dan men daadwerkelijk op kan.  Maar laten we eerlijk zijn: gebeurt dit niet ook op feestdagen? Of bij een all-you-can-eat buffet, waar we vaak meer opscheppen dan we daadwerkelijk kunnen eten? In sommige restaurants zijn er zelfs regels ingesteld waarbij je moet betalen als je eten laat liggen om verspilling tegen te gaan. 

Natuurlijk zijn er mensen die, zoals monniken en nonnen, een sobere levensstijl aanhouden en zich strikt beperken in wat ze eten. Maar zo’n idealistische leefstijl kan je toch niet verwachten van de doorsnee mens? Van een gewone persoon verwachten dat hij zich als een ascetische kluizenaar gedraagt, is net zo realistisch als denken dat iedereen een Olympische atleet zou moeten zijn.

Dus ja, na zonsondergang wordt er gegeten. En ja, dat kan een feestelijk moment zijn, omdat het een maand is waarin familie en gemeenschap centraal staan, waarbij men samen met de hele familie aan tafel zit om te ontvasten.

De realiteit? De meesten beginnen met wat dadels en een kom soep, vol goede moed om daarna uitgebreid te eten. Maar verrassing: de maag heeft de hele dag vakantie gehad en besluit ineens dat een paar happen al genoeg zijn. Daar zit je dan, met een tafel vol heerlijk eten en een buik die zegt: ‘Bedankt, maar ik pas!’

Dus ja, er wordt smakelijk gegeten, maar als de meesten na een paar happen al verzadigd zijn, is er dan echt sprake van overmatig eten? Of is het simpelweg een kwestie van ogen die groter zijn dan de maag?

“Er wordt te veel gekookt en eten verspild!”

Ah, de grote onthulling: mensen eten graag lekker eten! Schokkend nieuws, nietwaar? Maar wacht, zodra het Ramadan is, wordt dit ineens een probleem. Mensen koken wat extra, houden rekening met gasten, delen eten met buren en vriezen restjes in, verschrikkelijk! Hoe durven ze?

Wanneer een voedselbank gratis eten uitdeelt, wordt dat gevierd als een mooie daad. Als iemand met kerst een tafel vol gourmetvlees neerzet, is dat “gezellig.” Maar als moslims tijdens Ramadan hetzelfde doen, is het ineens “overdreven.” Interessant hoe de perceptie van vrijgevigheid verandert, afhankelijk van wie de borden vult.

Ja, soms wordt er meer gekookt en gedronken dan nodig. Maar gebeurt dat niet bij iedere gelegenheid waar mensen samen komen om te eten? Bruiloften, verjaardagen, kerst en oud & nieuw, overal wordt royaal gekookt. Of wat dacht je van carnaval, waar liters bier door de straten vloeien alsof het water is? Dagenlang zuipen totdat niemand meer weet waar z’n fiets staat? Of wat dacht je van de duizenden tonnen eten die dagelijks in supermarkten en restaurants worden weggegooid? Maar nee, de echte crisis ontstaat natuurlijk pas als Fatima een heerlijk kommetje soep naar de buren brengt.

Laten we dus even realistisch blijven. Zolang voedsel wordt gedeeld en niemand honger lijdt, is er geen enkel probleem, behalve misschien voor mensen die zich drukker maken om andermans maaltijd dan om echte kwesties.

“Er is meer religieuze schijn dan werkelijke toewijding”

Juist, want als iemand in januari fanatiek begint met sporten en dat in maart weer versloft, dan noemen we hem een doorgewinterde atleet, toch? Mensen hebben nu eenmaal fasen waarin ze zich extra inspannen. Tijdens Ramadan proberen velen bewuster en spiritueler te leven, net zoals mensen zich tijdens kerst ineens van hun meest vrijgevige en warme kant laten zien. Er wordt gul gegeven aan goede doelen, de eenzame buur wordt uitgenodigd en iedereen praat over saamhorigheid en vrede. Maar zodra de oliebollen op zijn, gaat het leven weer door.

Dat is geen hypocrisie, dit is gewoon hoe mensen zijn. En laten we eerlijk zijn: als iemand zelfs tijdelijk een beter mens probeert te zijn, is dat nu echt iets om kritiek op te leveren?

Niet iedereen kan hun verhoogde religiositeit na de Ramadan vasthouden, maar dat betekent niet dat hun intentie of inspanning tijdens de maand zinloos is. Zelfs als iemand na Ramadan niet op hetzelfde niveau blijft, heeft hij toch profijt gehad van de spirituele boost. Liever een maand van inspanning dan helemaal niets.

“Vasten leidt tot prikkelbaarheid!”

Maar ineens is het een probleem als een paar vastende moslims chagrijnig reageren? Alsof de hele gemeenschap collectief verandert in een stel humeurige tijdbommen. Natuurlijk zullen er enkelen zijn die het moeilijk vinden, maar dat geldt toch voor alles? Er zijn ook mensen die niet rustig kunnen blijven in de file, bij de supermarkt of als iemand hun parkeerplek inpikt.

Bovendien is dit niets bijzonders. Denk aan mensen die een crashdieet volgen of aan intermittent fasting doen, na een paar uur zonder eten worden ze prikkelbaar, kortaf en soms ronduit onuitstaanbaar. Of mensen die voor een medische ingreep nuchter moeten blijven; de meest rustige persoon kan dan veranderen in een wandelende tijdbom. Iedereen die ooit een ochtend zonder koffie heeft doorstaan, weet precies hoe dat voelt.

Ramadan draait juist om het oefenen van geduld en discipline. De meesten slagen daar prima in, en sommigen worstelen er wat meer mee, net zoals niet iedereen kalm blijft als de wifi uitvalt of als er iemand voordringt bij de kassa. Zo kunnen mensen nou eenmaal reageren. En daar zijn moslims toch echt niet anders in.

“Moslims zijn lui tijdens Ramadan!”

Ja hoor, want vóór de Ramadan draaide de wereld op moslims. Kantoren konden niet zonder hen, productielijnen liepen vlekkeloos dankzij hun inzet, en de economie bloeide door hun arbeidsethos. Maar toen begon Ramadan, en ineens lag alles plat. Niets werd meer gedaan. Complete stilstand.

De waarheid is simpel: mensen reageren verschillend, altijd en overal. Sommige vastenden voelen zich wat trager, anderen juist scherper en energieker. Net zoals sommige mensen pas functioneren na drie koppen koffie en anderen fluitend opstaan. De een stort in na een zware lunch, de ander werkt moeiteloos door. Zo zitten mensen nou eenmaal in elkaar.

En laten we ook even het verschil tussen minder productief zijn en luiheid benoemen. Vermoeidheid of minder focus betekent niet dat iemand ineens besluit niets meer te doen. Wie vast, blijft gewoon functioneren, net zoals iemand die slecht heeft geslapen of een lange dag achter de rug heeft. Luiheid is bewust niets doen terwijl je prima kunt werken. En laten we realistisch zijn, daar hebben moslims echt geen patent op.

Productiviteit schommelt bij iedereen. Soms is dat door vasten, soms door slaaptekort, soms omdat het vrijdagmiddag is en niemand écht meer iets doet. Maar als een vastende persoon een dag wat minder energie heeft, dan is het ineens een probleem. Alsof uitstelgedrag, luiheid en energiedips alleen tijdens Ramadan bestaan.

Moslims zijn gewoon mensen

Uiteindelijk draait het om één simpele waarheid: moslims zijn gewoon mensen. Vermoeidheid, energiedips, soms een dag minder productief, dat zijn geen exclusieve Ramadan-verschijnselen. Iedereen ervaart dat, vastend of niet. Wat we hier zien, is gewoon een prachtig staaltje menselijke natuur.

Mensen reageren verschillend. De een krijgt energie van vasten, de ander wordt trager. Sommigen blijven na Ramadan toegewijd, anderen vallen terug in oude gewoontes. Dat is geen moslimding, dat is gewoon hoe mensen werken. Kijk naar sporters, diëten of goede voornemens. De een houdt het vol, de ander niet.

De islam biedt de perfecte leefwijze, een pad van discipline, spirituele zuivering en godsbewustzijn (taqwā). Maar dat betekent niet dat elke moslim dit altijd volledig praktiseert of er volledig van op de hoogte is, net zoals niet iedereen die een gezonde levensstijl nastreeft, altijd even gezond eet.

En daar zit het misverstand: als moslims ergens in tekortschieten, wordt de islam daarop afgerekend. Maar dat is alsof je Kerstmis de schuld geeft omdat iemand op tweede kerstdag te veel eet. Islam is een volmaakte richtlijn, maar moslims blijven mensen die zich in verschillende fasen van hun ontwikkeling bevinden.

Dus als iemand écht kritisch wil zijn, stel dan de vraag: “Is dit een probleem van moslims, of gewoon van mensen?” Want als je goed kijkt, is het antwoord altijd hetzelfde.