Ontdek de betekenis en herkomst van Rabīʾ al-Thānī

Het woord ‘Rabīʾ’ betekent ‘lente’ en ‘Thānī’ betekent ‘tweede’, waardoor de maand letterlijk ‘tweede lente’ betekent. De lente kent twee periodes: in de eerste bloeien de knoppen en bloemen, en in de tweede rijpen de vruchten. De eerste periode heet Rabīʾ al-Awwal (eerste lente), en de tweede heet Rabīʾ al-Thānī (tweede lente). [1]

Deze namen werden gegeven omdat de maanden destijds samenvielen met de lente. Aangezien de islamitische kalender op de maancyclus is gebaseerd, verschuiven de maanden elk jaar en vallen ze niet altijd in dezelfde seizoenen.

Van verlaten huizen naar bewoonde huizen

Een andere verklaring is dat de Arabieren in de maand Ṣafar hun huizen verlieten om oorlog te voeren en te reizen, waardoor hun huizen leeg stonden. Ṣafar betekent namelijk “leeg zijn”. Het woord ‘Rabīʾ’ is afgeleid van ‘Irtibāʾ,’ wat ‘in de lente verblijven’ betekent. In de maanden Rabīʾ al-Awwal en Rabīʾ al-Thānī bleven ze echter thuis in plaats van op oorlogspad te gaan of te reizen. Daarom werd de eerste maand ‘Rabīʾ al-Awwal’ genoemd en de tweede maand ‘Rabīʾ al-Thānī.’ Samen staan deze maanden ook bekend als ‘al-Rabīʿayn,’ wat ‘de twee lentes’ betekent. [2]

Historisch gezien zijn er geen specifieke verplichtingen of feesten in deze maand. Deze maand heeft echter wel zijn voortreffelijkheid verkregen.

Herdenking van Sheikh ʿAbdul Qādir Jilānī

In de maand Rabīʿ al-Thānī wordt de grote geleerde en soefiemeester Sheikh ʿAbdul Qādir al-Jīlānī (470–561 AH / 1077–1166 AD), moge Allah genade met hem hebben, herdacht. Deze herdenkingsbijeenkomst staat bekend als “Giyarwīn Sharīf”, wat “de nobele elfde” betekent. De naam verwijst naar de elfde dag van Rabīʿ al-Thānī, de dag waarop hij is overleden. [3] [4]

Op de vraag of er een basis is voor deze gewoonte om de herdenkingsbijeenkomsten (ʿUrs) van de onze Sheikhs en geleerden op hun sterfdagen te onderhouden?

Sheikh ʿAbd al-Ḥaqq Bin Sayf al-Dīn al-Dihlawī (1052 AH) antwoordde hierop en zei: Dan zou ik in antwoord zeggen dat ik dezelfde vraag aan mijn Sheikh, Imām ʿAbd Al-Wahhāb Al-Muttaqī Al-Makkī (1001 AH) heb gevraagd:

“Waarom kiezen ze specifiek voor deze dag en niet voor een andere dag?” Hij antwoordde: “Gastvrijheid is altijd een soenna, los van de keuze voor specifieke dagen. Er is geen reden om hier een punt van te maken. In de Shariah zijn er voorbeelden van dergelijke praktijken, zoals het handen schudden na het gebed door sommige Sheikhs, of het aanbrengen van Kohl (oogpoeder) op de tiende van Muḥarram (ʿĀshūrā). Surma aanbrengen is een algemene soenna, maar het toewijzen van een specifieke dag ervoor is een innovatie.”

Daarna zei hij: “Sommige latere Sheikhs hebben van de Marokkaanse Sheikhs overgeleverd dat er op de dag van hun hereniging met hun Heer met meer hoop is dat het gevuld is met goedheid, eer, zegen en licht dan andere dagen.” Hij boog toen lange tijd zijn hoofd en zei vervolgens: ” In de tijd van de vrome voorgangers (salaf) bestond dit niet; het behoort tot de goede werken van de latere geleerden. En Allah de Verhevene weet het beste.” [3]

Sheikh ʿAbdul Qādir Jilānī een uitmuntende geleerde

Sheikh ʿAbdul Qādir Jīlānī was een invloedrijke soefi-heilige en geleerde uit de 11e eeuw. Hij werd geboren in de stad Jilan in Iran. Hij stichtte de Qādiriyyah-orde van het soefisme. Deze orde is bekend om de nadruk op persoonlijke toewijding aan Allah, spirituele discipline en dienstbaarheid aan anderen. De discipelen van deze soefi-orde worden Qādirī genoemd, naar zijn naam, ʿAbdul Qādir.

Sheikh ʿAbdul Qādir al-Jīlānī was een uitmuntende geleerde van zijn tijd en imam van de Ḥanbalī-school. Hij stond bekend om zijn rechtschapenheid en diepe vroomheid. Hij wijdde zich intens aan het gedenken van Allah en was voortdurend in overpeinzingen verzonken. Hij verkreeg zijn kennis onder meer bij Sheikh Abū Saʿd al-Mukharrimī, de stichter van de school in Bāb al-Azj te Bagdad (513 AH). De Sheikh zweeg meer dan hij sprak, en zijn ogen vulden zich snel met tranen uit vrees voor Allah. [5] [6]

Ghawth al-Aʾẓam: De Grote Redder

Sheikh ʿAbdul Qādir al-Jīlānī is beroemd om zijn vele titels, waaronder ‘de Kroon van de Mystici’ (Tāj al-ʿĀrifīn), ‘de Herbezieler van het Geloof’ (Muḥyi al-Dīn), ‘de Sheikh der Sheikhs’ (Sheikh al-Shuyūkh), ‘de Wentelas van Bagdad’ (Quṭb Baghdād), ‘de Sultan der Heiligen’ (Sultan al-Awliyā’), ‘de Grijze Valk’ (al-Bāz al-Ashhab) en zijn meest bekende titel, ‘de Grote Helper’ (al-Ghawth al-Aʿẓam). [7]

De school van Sheikh ʿAbdul Qādir Jilānī

Abū Saʿd al-Mukharrimī (513 AH) bouwde een bescheiden school bij de Bāb al-Azj en droeg deze over aan Sheikh ʿAbdul Qādir. Daar gaf hij krachtige vermaningen en lezingen. Hij sprak vaak over ingevingen van het hart en verwierf grote faam en volledige acceptatie. Hij verliet zijn school alleen op vrijdag of om naar het ribāṭ (spirituele retraite) te gaan. [6]

De meeste inwoners van Bagdad bekeerden zich op zijn hand, en velen bekeerden zich tot de islam. De toestroom van mensen werd zo groot dat de school te klein werd. Sheikh ʿAbdul Qādir gaf daarna zijn bijeenkomsten buiten, bij de stadsmuur van Bagdad. Velen kwamen daar tot inkeer. Dankzij de steun van het volk werd de school herbouwd en uitgebreid. Sheikh ʿAbdul Qādir woonde daar en bleef daar onderwijzen en preken tot aan zijn overlijden. [8]

Sheikh ʿAbdul Qādir Jilānī en het verrichten van wonderen

Het verrichten van wonderen is geen voorwaarde en ook geen vereiste om een heilige te zijn. Er zijn heiligen die geen wonderen hebben verricht, terwijl van anderen vele wonderen zijn overgeleverd. Zolang deze wonderen via betrouwbare overleveringsketens zijn doorgegeven, worden ze geaccepteerd. [9]

Heiligen tonen hun wonderen niet om indruk te maken. Het is te vergelijken met een spirituele reis waarin zij snel voortbewegen naar de nabijheid van Allah. Tijdens deze reis ontstaan soms flitsen door de snelheid. Deze flitsen zijn de wonderen die zich voordoen, maar het verrichten van wonderen is geen doel op zich.

Sheikh ʿAbd Al-Qādir al-Jīlānī was een van de heiligen van wie vele wonderen zijn overgeleverd. Geleerden hebben zelfs aangegeven: “Er zijn geen wonderen overgeleverd met zo’n massale overleveringsketen (tawātur) van iemand anders dan Sheikh ʿAbd Al-Qādir.” Zijn leerlingen, discipelen en andere geleerden hebben deze wonderen overgeleverd en zijn hiervan getuige geweest. [10]

De nobele elfde van de maand: Giyarwīn Sharīf

De Giyarwīn Sharīf is een bijeenkomst die wordt gehouden om de beloningen van goede daden (Īṣāl al-thawāb) te schenken aan Sheikh ʿAbd al-Qādir al-Jīlānī. Zijn overlijdingsdag valt op 11 Rabīʾ al-Thānī. Ter nagedachtenis worden daarom bijeenkomsten georganiseerd onder de naam Giyarwīn Sharīf.

Tijdens deze bijeenkomsten worden de Koran gereciteerd, lofzangen ter ere van de Profeet en de heiligen gezongen, en toespraken gehouden. Ook wordt dzikr (meditatie en contemplatie) verricht en de vrome voorgangers worden herdacht. Daarnaast wordt er eten en drinken uitgedeeld, en wordt de traditionele Fātiḥa verricht, waarbij passages uit de Koran worden gereciteerd.

Deze handelingen dienen als eerbetoon en overdracht van zegeningen aan Sheikh ʿAbd al-Qādir al-Jīlānī. Deze praktijk wordt ondersteund door de Koran, Hadith en de uitspraken van de geleerden en vrome voorgangers (salaf ṣāliḥīn).

Er is geen specifieke plaats of tijd vastgelegd voor het houden van de Giyarwīn Sharīf. Deze bijeenkomsten kunnen op elk moment en op elke locatie worden gehouden, zoals in een moskee, een school of iemands huis, zoals gebruikelijk is binnen de islamitische gemeenschap.

Gedenk je voorgangers in het geloof

In de Koran heeft Allah een praktijk van de metgezellen geprezen en voor altijd in Zijn Heilige Woord vastgelegd. In Soera al-Hashr, vers 10 zegt Allah:

“En degenen die na hen komen, zeggen: ‘O onze Heer, vergeef ons en onze broeders die ons in het geloof zijn voorgegaan, en laat geen wrok in onze harten achter voor degenen die geloven. O onze Heer, U bent zeker Zachtaardig en Meest Genadevol.” [11]

Met betrekking tot dit vers schrijft Ahmad Yaar Khan Naeemi (1391 AH), moge Allah hem genadig zijn: 

“Uit dit vers leren we twee belangrijke zaken. Ten eerste zou men niet alleen voor zichzelf smeekbeden moeten doen, maar ook voor de vrome voorgangers (salaf). Ten tweede zijn de herdenkingen van deze vrome voorgangers, zoals herdenkingsbijeenkomsten (ʿUrs), Koranrecitaties (Khatm), het uitdelen van voedsel (Niyāz) en gebeden voor de overledenen (Fātiḥa), waardevolle handelingen. In deze bijeenkomsten wordt gebeden voor deze vrome persoonlijkheden, in het bijzonder voor de metgezellen van de Profeet (Ṣaḥāba) en het gezin van de Profeet (Ahl al-Bayt).” [12]

Beloning voor liefdadigheid namens een overledene

Beloningen van liefdadigheid en andere goede daden kunnen worden overgedragen aan overledenen. In Ṣaḥīḥ al-Bukhārī staat een overlevering van Vrouwe ʿĀisha, moge Allah tevreden met haar zijn. Zij overleverde het volgende:

“Een man vroeg aan de Profeet, vrede zij met hem: ‘Mijn moeder is plotseling overleden, en ik denk dat ze, als ze had kunnen spreken, iets aan liefdadigheid zou hebben gegeven. Zal zij beloning krijgen als ik namens haar in liefdadigheid geef?’ Hij antwoordde: “Ja.” [13]

De beloning van goede daden schenken aan anderen

Beloningen van goede daden kunnen aan alle gelovige mannen en vrouwen worden geschonken, ongeacht of zij leven of overleden zijn. De grote rechtsgeleerde Sheikh Ibn ʿĀbidīn al-Shāmī vermeldt in zijn werk Radd al-Muḥtār ʿalā al-Durr al-Mukhtār (1252 AH):

“Onze geleerden hebben in het hoofdstuk over het verrichten van de Ḥajj namens iemand anders verklaard dat een persoon de beloning van zijn daden kan schenken aan een ander. Dit geldt voor daden zoals het gebed, vasten, liefdadigheid of andere goede daden.”

De Sheikh schreef, na het aanhalen van enkele bronnen:

“Het is beter voor iemand die vrijwillige liefdadigheid geeft om de intentie te hebben dit op te dragen aan alle gelovige mannen en vrouwen. Deze beloning zal hen allen bereiken zonder dat dit de beloning van de schenker vermindert.” Dit is de opvatting van Ahl al-Sunnah wa al-Jamāʿah.” [14]

De Giyarwīn Sharīf volgens de Sharia

In zijn werk Fatāwā Rizwiyyah bespreekt Imam Aḥmad Razā Khān (1340 AH) de status van Giyarwīn Sharīf. Hij behandelt dit onderwerp zowel als een individuele aanbeveling als in de bredere context van iṣāl al-thawāb (het schenken van beloningen aan overledenen). Imam Aḥmad Razā Khān legt uit:

“De Giyarwīn Sharīf is als individuele handeling aanbevolen (mustaḥab). In algemene zin, als een middel tot overdracht van beloningen (iṣāl al-thawāb), wordt het beschouwd als een soenna. Met soenna wordt hier de praktijk van de Gezant van Allah bedoeld, vrede en zegeningen zij met hem en zijn familie. Deze soenna is aanbevolen (soenna qawliyah mustaḥabbah).

Binnen de soennitische gemeenschap beschouwt niemand het als religieus verplicht om dit op de elfde dag te doen. Wie dit als verplicht beschouwt, maakt een vergissing. Iṣāl al-thawāb kan op elke dag worden uitgevoerd. Het kiezen van een specifieke dag voor deze daad is geen probleem, zolang men het niet als religieus verplicht ziet.

De Gezant van Allah, vrede en zegeningen zij met hem, vastte bijvoorbeeld elke maandag vrijwillig. Zou hij op zondag of dinsdag hebben gevast, dan zou dit ook toegestaan zijn. Dit betekent niet dat hij, Allah verhoede, maandag vasten als verplicht beschouwde. Hetzelfde geldt voor de gebruiken van de derde dag (tījā) en de veertigste dag (chaliswān) na iemands overlijden.” [15]

Eerbied en respect bewaren voor onze voorganger en geleerden

De maand Rabīʾ al-Thānī heeft in de islamitische traditie een bijzondere betekenis. Dit komt vooral door de herdenking van Sheikh ʿAbdul Qādir al-Jīlānī. Door de eeuwen heen hebben moslims deze maand omarmd als een periode voor spirituele toewijding en liefdadigheid.

Tegenwoordig wordt echter steeds vaker opgemerkt dat de waardering en respect voor ouderen en voorgangers afneemt. Daarom is het extra belangrijk om herdenkingsbijeenkomsten te organiseren. Dit geldt vooral voor onze geleerden en vrome voorgangers.

Deze bijeenkomsten helpen de gemeenschap om liefde en respect te ontwikkelen voor hen die ons voorgingen. Met name voor de volgende generatie bieden deze bijeenkomsten inspiratie om hun pad te volgen. Moge deze maand ons allen inspireren tot hernieuwde toewijding aan Allah en het koesteren van de goede daden van onze voorgangers.