Een Quraishī vrouw corrigeert ʿUmar ibn al-Khaṭṭāb over de bruidsschat

In Tafsīr Ibn Kathir wordt vermeld dat de Leider der Gelovigen, ʿUmar ibn al-Khaṭṭāb, moge Allah tevreden met hem zijn, eens een preek hield in de Moskee van de Profeet, vrede zij met hem. Hij waarschuwde tijdens deze preek dat sommigen begonnen waren buitensporige bedragen als bruidsschat te eisen, wat tot problemen leidde. Om dit tegen te gaan, stelde hij een limiet vast: niemand mocht meer dan vierhonderd dirham als bruidsschat vragen.

Nadat ʿUmar zijn preek had gegeven en de moskee had verlaten, werd hij aangesproken door een vrouw van de Quraish. Ze herinnerde hem eraan dat de Heilige Koran (Soera An-Nisa, vers 20) de bruidsschat omschrijft als een ‘qinṭār’, wat een grote hoeveelheid betekent. Ze vroeg hem op welke basis hij beperkingen kon opleggen, terwijl de Koran ons aanspoort om ruimhartig te zijn. Toen ʿUmar dit hoorde, keerde hij terug naar zijn spreekstoel en kondigde aan dat hij zijn beslissing introk. Hij erkende dat de vrouw een geldig punt had en de betekenis van de Koran beter had begrepen dan hijzelf. [1]

De geleerde dochter van Imam Saʿīd ibn al-Musayyib

Onder de Tābiʿūn, de eerste generatie na de metgezellen, is Saʿīd ibn al-Musayyib (94 AH) een vooraanstaande geleerde. Hij staat bekend als de “Leider van de Tābiʿūn” en “Imam van de zeven grootse juristen van Medina”. Volgens sommige overleveringen raadpleegden zelfs grote geleerden, zoals Imam Ḥasan al-Baṣrī (110 AH), hem bij complexe vraagstukken. Zijn biografen vermelden dat hij zijn dochter uithuwelijkte aan een van zijn intelligente studenten. De ochtend na de huwelijksnacht, toen de bruidegom het huis wilde verlaten, vroeg zijn vrouw waar hij heen ging. Hij antwoordde dat hij naar de bijeenkomst van zijn gerespecteerde leraar, haar vader Saʿīd ibn al-Musayyib, ging om verder te studeren. Zij reageerde daarop met de mededeling dat het niet nodig was om daarheen te gaan, omdat zij al haar vaders kennis bezat en bereid was hem te onderwijzen. [2]

De dochter van Imam Malik bin Anas en haar toewijding aan kennis 

Imam Malik ibn Anas is een van de vier grote imams van de islamitische wetscholen. Hij staat bekend als de “Imam van Ahl al-Soenna” en de “Imam van Medina.” Hij behoort tot de generatie na de Tābiʿūn. Zijn dochter was zeer geleerd en had de Hadith-compilaties van haar vader uit het hoofd geleerd. Tijdens de Hadith-lessen van Imam Malik luisterde zij aandachtig mee van achter de deur.

Dagelijks trok Imam Malik een grote groep studenten. Wanneer een Hadith werd voorgedragen, bevestigde hij deze of bracht correcties aan en legde de diepere betekenissen en implicaties uit. Als een student een fout maakte tijdens de lezing, klopte zijn dochter op de deur. Imam Malik onderbrak dan de lezing om de fout te corrigeren, wat na controle altijd juist bleek te zijn.

Zijn dochter was intensief betrokken bij de studie, terwijl zijn zoon Muhammad ongeïnteresseerd rond dwaalde en geen aandacht schonk aan de lessen. Imam Malik benadrukte vaak dit contrast tussen zijn kinderen. Hij liet zijn studenten zien dat kennis niet door erfelijkheid wordt overgedragen, maar door toewijding en passie voor leren. [3]

De moeder van Imam Shāfiʿī en de rechter

Imam Shāfiʿī is een van de grote imams van Ahl al-Soenna. Hij is ook de stichter van de Shāfiʿī wetschool binnen de islam. Zijn aanhangers zijn verspreid over de hele wereld. Een bekend incident betreft de eerbiedwaardige moeder van Imam Shāfiʿī. Zij stond bekend als een zeergeleerd en godvruchtige vrouw.

Op een keer moest zij als getuige optreden in een rechtszaak. Volgens de islamitische wetgeving was er ook een andere vrouwelijke getuige aanwezig. Dit is omdat de Heilige Koran in bepaalde situaties vereist dat de getuigenis van twee vrouwen gelijkstaat aan dat van één man.

Na het horen van hun getuigenissen wilde de rechter hen apart ondervragen. Hij wilde voorkomen dat ze elkaar zouden beïnvloeden. Op dat moment greep de moeder van Imam Shāfiʿī in. Ze betoogde dat het scheiden van de twee vrouwen in strijd was met de Koranische instructies.

Ze verwees naar vers 282 van Soera al-Baqarah. Dat vers geeft aan dat als een van de vrouwen iets vergeet, de andere haar kan helpen herinneren. Ze betoogde dat het van elkaar scheiden van de getuigen tegen de geest van dit vers inging. De rechter erkende de validiteit van haar argument en accepteerde haar standpunt. [4]

De verhalen van deze vrouwen uit de eerste drie eeuwen van de islam onthullen een vaak onderbelichte waarheid: vrouwen waren niet alleen volgers, maar ook toonaangevende geleerden en intellectuelen. Hun diepgaande kennis en vermogen om zelfs de grootste geleerden van hun tijd te onderwijzen en corrigeren, getuigen van hun uitzonderlijke scholing en invloed. Deze voorbeelden benadrukken het feit dat kennis en geleerdheid universeel zijn, niet beperkt door gender, en dat de vrouwen van die tijd een onmisbare rol speelden in het behoud en de ontwikkeling van de islamitische traditie. Hun nalatenschap herinnert ons eraan dat ware kennis voortkomt uit toewijding, intellect en een diepgeworteld geloof, ongeacht iemands geslacht.