De tijd van de zielsonttrekking

Volgens de islam komt iedereen van Allah en zullen we uiteindelijk allemaal weer naar Hem terugkeren. We krijgen ons leven als een kostbaar geschenk, waarover we zorg moeten dragen, maar dat we nooit echt bezitten. Ons leven is in handen van Allah, en we hebben niet de totale controle erover. Er komt een moment dat we geroepen worden om terug te keren. Op dat moment zal de engel des doods onze ziel van ons lichaam scheiden. Dit moment staat bekend als het moment van de zielsonttrekking.

De zielsonttrekking kan intens zwaar zijn

Dit moment kan erg zwaar en oncomfortabel zijn voor degene die sterft. In de Koran wordt dit als volgt beschreven: “Wanneer de ziel bij de keel komt en men zich afvraagt wie kan helpen, en men beseft dat dit het moment van afscheid is, waarbij het ene been over het andere wordt geslagen. Op dat moment is de richting alleen naar Allah.” [1]

Op zo’n moment hoopt de persoon intens dat iemand met helende gebeden komt om de pijn en ongemak te verzachten. Terwijl de persoon intense ongemakken ervaart, probeert Satan hem voortdurend te verleiden en van zijn geloof af te brengen. Dit zou betekenen dat de persoon het Paradijs misloopt en de straffen van de hel moet ondergaan.

De beproeving van Satan

Op deze laatste momenten, volgens een bepaalde vertelling, verschijnen er twee demonische wezens naast de stervende. Deze figuren verschijnen in de gedaantes van zijn ouders. De figuur aan de rechterkant, die zich voordoet als de vader, spoort de stervende aan: ‘Mijn kind, volg de weg die ik heb gevonden, de waarheid ligt in het christendom. Dit is jouw weg naar verlossing. Sterf als een christen, want dat is de ware weg.’ Aan de andere kant moedigt de figuur die op de moeder lijkt en aan de linkerkant staat, de stervende aan om een andere keuze te maken: ‘Mijn kind, ik heb altijd het beste voor jou gewild. Ik heb de ware godsdienst gevonden, dus sterf als een Jood, want dat is de waarheid.’ [2]

Talqīn: de spirituele begeleiding bij het moment van zielsonttrekking

Op het moment van de zielsonttrekking  heeft de Profeet -vrede zij met hem- ons geleerd om de stervende te begeleiden met de praktijk van talqīn. Talqīn houdt in dat je bepaalde woorden of zinnen uitspreekt, waarmee je iemand stimuleert op het ook uit te spreken. De Profeet -vrede zij met hem- zei: “Help degenen die stervende zijn om ‘Lā ilāha illāl-lāh’ (Er is geen god dan Allah) uit te spreken.” [3]

Dit advies is bedoeld om de stervende te stimuleren de geloofsbelijdenis uit te spreken, zodat de laatste woorden van de stervende een getuigenis zijn van het geloof in de eenheid van Allah en in Mohammed als Zijn profeet -vrede zij met hem-. Dit gebruik wordt aangeraden maar is niet verplicht. Het benadrukt het belang van het bekrachtigen van iemands geloof aan het einde van het leven.

Het doel van talqīn

De talqīn heeft als doel om de verstoringen van Satan tegen te gaan, die erop uit is om op het laatste moment het geloof van de gelovige, gezien als het meest waardevolle bezit, te ontnemen. Door de geloofsbelijdenis uit te spreken, geef je de stervende te kennen dat hij of zij niet alleen is, maar dat jij en de hele geloofsgemeenschap er samen met hem of haar zijn. Dit biedt de stervende steun en troost. Het uitspreken van de geloofsbelijdenis omvat de volledige uiting van de belijdenis. [4] [5]

De talqīn: een bijzondere genade van Allah

De talqīn is een bijzondere gift die de profeet Mohammed -vrede zij met hem- aan zijn gemeenschap heeft gegeven. Als genade van Allah voor alle werelden bracht hij veel goddelijke richtlijnen om de mensen te leiden. Hij onderwees dat iemand die ‘Lā ilāha illallāh’ (er is geen god dan Allah) als zijn laatste woorden uitspreekt, het paradijs is beloofd. Deze uitspraak bevat niet alleen de erkenning van Allah’s eenheid, maar omvat ook de geloofsbelijdenis dat ‘Muḥammadur Rasūlullāh’ (Mohammed is de gezant van Allah) is, wat wijst op de volledigheid van het geloof. [6]

De manier van Talqīn: zachte woorden van geloof bij het afscheid

Bij het geven van talqīn, is het de bedoeling om de geloofsbelijdenis duidelijk, maar zachtjes naast de stervende te zeggen. Het idee is dat de stervende je hoort en zo wordt aangemoedigd om ook mee te doen. Het is niet de bedoeling dat je de stervende vraagt of dwingt om mee te doen. Deze momenten zijn al moeilijk genoeg. Het kan zijn dat de stervende door de situatie niet kan reageren zoals verwacht. Het is belangrijk om hier voorzichtig mee om te gaan.

Als de stervende de geloofsbelijdenis één keer zegt, is dat genoeg. Het is niet nodig om deze voortdurend te herhalen tot aan het overlijden. Het mooiste is als de laatste woorden een uiting van geloof zijn, zoals de geloofsbelijdenis of een lofprijzing van Allah. Als iemand na het zeggen van de geloofsbelijdenis over alledaagse dingen begint te praten, kun je de geloofsbelijdenis nog een keer zachtjes herhalen. Zo help je de stervende om met deze belangrijke woorden afscheid te nemen van de wereld. [7]

Samen met stervende in dezelfde ruimte

Het helpt als vrome mensen bij de stervende zijn. Aanbevolen wordt om Soera Yāsīn en Soera al- Raʾd zacht voor te lezen. Een aangename geur in de kamer is fijn, maar let op de voorkeuren van de stervende. Niet iedereen houdt van dezelfde geuren of wierook. Ook kan te veel reukolie overweldigend zijn. Zorg dat je zelf fris ruikt. Vrouwen die in hun menstruatie periode zijn of mensen die volgens de Sharia in een staat van onreinheid zijn mogen er ook bij zijn. [8]

Haal alle foto’s van levende wezens weg. Volgens de overleveringen van de Profeet -vrede zij met hem- komen engelen van genade niet in huizen waar afbeeldingen van levende wezens zijn. [9]

De eerste stappen na het overlijden: sluit de ogen en de kaak van de overledene

Na het overlijden sluit je de ogen en kaak van de overledene om verstijving te voorkomen. Een dierbare naaste kan dit het beste doen. Gebruik een band of doek rond de onderkaak en knoop deze boven het hoofd vast. Wanneer je de ogen sluit zeg je de volgende smeekbede op:

In de naam van Allah en volgens de manier van de Gezant van Allah, O Allah, maak het gemakkelijk voor hem haar en vereenvoudig wat hierna komt. Maak hem/haar blij met Uw ontmoeting en maak wat hij/zij naar toe gaat beter dan wat hij/zij achterlaat.” [10]

Voorzichtige voorbereiding: het soepel maken van de gewrichten na overlijden

Maak de gewrichten soepel door de armen naar de schouders te vouwen en ze dan weer uit te strekken. Doe dit ook met de vingers: vouw ze naar de handpalmen en strek ze weer uit. Trek de dijen naar de buik toe en de benen naar de dijen, en strek alles daarna weer uit. [11]

Gemeenschap en kennisgeving: delen van het overlijdensbericht

Laat buren en vrienden weten van het overlijden, zodat ze kunnen bidden en zich klaarmaken voor het begrafenisgebed. Vroeger werd dit nieuws door een omroeper op markten bekendgemaakt, wat niet door alle geleerden werd goedgekeurd. Tegenwoordig gebeurt de aankondiging vaak via de radio of sociale media. Dit is een passende manier en hier is niets mis mee.  [12]

Schulden en de laatste rust: het belang van afwikkeling voor de begrafenis

Als je dierbare schulden had, probeer die dan snel af te lossen om de overledene te bevrijden van deze last. De Profeet -vrede zij met hem- vertelde dat de ziel van een gelovige blijft hangen tot zijn schulden zijn afbetaald. Begin ook meteen met de voorbereidingen voor de begrafenis en stel dit niet uit. Als iemand plotseling overlijdt, wacht dan totdat het overlijden officieel bevestigd is. [13]

In dit artikel hebben we de belangrijke aspecten en rituelen verkend die deel uitmaken van het islamitische proces van zielsonttrekking en het afscheid van een geliefde. Van de zware momenten van de zielsonttrekking, de strijd tegen Satan’s verleidingen, tot de troost en begeleiding door de praktijk van talqīn. Het biedt een diepgaande blik op de zorg en spiritualiteit die de islam biedt in de laatste ogenblikken van het aardse leven. Elk aspect benadrukt de diepe verbondenheid met Allah en de hoop op een vredige overgang naar het hiernamaals ondersteund door de gemeenschap, gebeden en bijbehorende rituelen.