Abū Bakr: afstamming en bloedlijn

Zijn roepnaam is Abū Bakr, terwijl zijn eigennaam Abdullāh is. De naam van zijn vader is Abū Quhāfah ʿUthmān en de naam van zijn moeder is Umm al-Khayr Salmā. Hier volgt een lijst van zijn voorouders:

Abū Bakr is de zoon van Abū Quhāfah ʿUthmān, die de zoon is van ʿĀmir, de zoon van ʿAmr, de zoon van Kaʾb, de zoon van Saʾd, de zoon van Taym, de zoon van Murrah, de zoon van Kaʾb, de zoon van Lu‘ay, de zoon van Ghālib al-Qurashī al-Taymī. Hij behoorde tot de Quraysh-stam en zijn bloedlijn verbindt zich zeven generaties terug bij Murrah, de zoon van Kaʾb, met de lijn van Allah’s Gezant -vrede zij met hem-. Abū Bakr werd tweeënhalf jaar na het Jaar van de Olifant in Mekka geboren en was dus ongeveer twee jaar jonger dan de Profeet Mohammed -vrede zij met hem-. Hij behoorde tot de welgestelden en edelen van Mekka.

Abū Bakr: zijn titels

Een van zijn titels is al-ʿAtīq, wat ‘de bevrijde’ betekent. Over de oorsprong van deze titel hebben verschillende geleerden uitgebreid onderzoek verricht. Een verklaring voor de benaming al-ʿAtīq is als volgt in het bekende Ḥadīth-boek al-Tirmidzī vermeld:

“Er is overgeleverd door Vrouwe ʿĀisha, zij vertelde dat Abū Bakr, de Gezant van Allah -vrede zij met hem- bezocht, waarop de Profeet -vrede zij met hem- zei: ‘U bent Allah’s ʿAtīq (gevrijwaarde) van het Vuur.’ Vanaf die dag werd hij ʿAtīq genoemd.” [1]

Zijn meest bekende titel is echter al-Ṣiddīq, wat ‘de waarheidsgetrouwe’ betekent. Over deze titel zijn diverse interpretaties gegeven door onderzoekers en imams. Deze titel wordt vooral in verband gebracht met de Miʾrāj, de hemelvaart van de Allah’s Profeet -vrede zij met hem-.

Abū Bakr : zijn titel al- Ṣiddīq en de hemelreis van de Profeet

Het verhaal van de Miʾrāj, een sleutelmoment in de islamitische geschiedenis, biedt een diep inzicht in de betekenis van Abū Bakr’s titel al-Ṣiddīq (de waarheidsgetrouwe). Op een ochtend, na zijn hemelreis, deelde de Gezant van Allah -vrede zij met hem- zijn ervaringen met zijn paternele tante Umm Hānī. Ondanks haar bezorgdheid over mogelijke bespotting en beschuldigingen van leugens, stond de gezant van Allah -vrede zij met hem- onwrikbaar in zijn besluit om zijn verhaal te delen, vastberaden om de waarheid te verkondigen.

Toen hij bij de Heilige Moskee van Mekka arriveerde, benaderde Abū Jahl hem en vroeg of hij nog openbaringen had ontvangen. De gezant van Allah -vrede zij met hem- onthulde dat hij in die nacht een reis had ondernomen, met als bestemming de al-Aqṣā moskee in Jeruzalem. Deze openbaring bracht Abū Jahl tot verbazing, en hij vroeg op spottende toon of de Profeet -vrede zij met hem- de ochtend wel op deze aarde had doorgebracht.

Abū Jahl riep vervolgens alle leden van de Quraish-stam bijeen. De Gezant van Allah -vrede zij met hem- vertelde daarna alles wat hem was overkomen. De menigte reageerde verbaasd; sommigen klapten in hun handen, anderen grepen uit ongeloof naar hun haar. De zwakgelovigen vielen terug in ongeloof en keerden zich af. Een groep mensen bracht spottend het verhaal naar Abū Bakr. Hij luisterde naar hen en reageerde: “Als hij dat heeft gezegd, dan heeft hij ongetwijfeld de waarheid gesproken!” De mensen waren verbaasd over zijn reactie en vroegen: “Geloof jij echt wat hij heeft gezegd?” Abū Bakr antwoordde: “Daar gaat het niet om! Ik geloof zelfs dat hij berichten uit de hemel ontvangt!” Vanaf die dag staat Abū Bakr bekend als al-Ṣiddīq (de waarheidsgetrouwe). [2]

Abū Bakr: de vrijkoper van slaven

De eerbiedwaardige Bilāl bin Rabāḥ was een slaaf van Umayyah bin Khalaf. Tot grote woede van zijn meester bekeerde hij zich tot de islam. Hij probeerde hem van zijn geloof af te brengen door hem allerlei martelingen te laten ondergaan. Op een dag zag Abū Bakr hoe Umayyah de eerbiedwaardige Bilāl op de hete grond legde en brandende stenen op zijn borst plaatste, terwijl Bilāl steeds de geloofsbelijdenis bleef uitspreken. Hierop sprak Abū Bakr Umayyah aan op zijn wrede behandeling van een toegewijde dienaar van Allah. Umayyah antwoordde: “Waarom koop je hem dan niet, als je het leed van Bilāl zo ondraaglijk vindt?” Abū Bakr kocht Bilāl voor een hoge prijs en bevrijdde hem. Deze gebeurtenis leidde tot het volgende vers van soera al-Layl:

“Maar de rechtvaardigen zullen ervan gespaard blijven, die hun rijkdom doneren om zichzelf te zuiveren, niet verwachtend een gunst in ruil, maar zoekend naar de tevredenheid van hun Heer, de Allerhoogste. Zij zullen zeker tevreden zijn.” [3]

Een verwijzing naar Abū Bakr in de Koran

Imam Ibn al-Jawzī (597 AH) schreef: “Er bestaat consensus dat dit vers ter ere van Abū Bakr is geopenbaard.” [4]

Ṣadr al-Afāḍil Mawlana Syed Muhammad Naeem-ud-Din Murādābādī (1367 AH) schreef:

“De aanleiding voor de openbaring van dit vers was dat toen Abū Bakr -moge Allah tevreden met hem zijn- Bilāl voor een grote som geld kocht en vrijliet, stonden de ongelovigen versteld. Zij vroegen zich af: ‘Wat heeft Abū Bakr bewogen tot deze daad? Had Bilāl soms een gunst bewezen aan hem, dat hij zoveel geld uitgaf om hem te kopen en vrij te laten?’ Ter verduidelijking werd toen dit vers geopenbaard, waarin benadrukt werd dat de actie van Abū Bakr puur gericht was op het behagen van Allah, en niet als vergelding voor een eerdere gunst. Noch Bilāl noch een ander had ooit een gunst aan Abū Bakr bewezen. Abū Bakr heeft vele mensen, vanwege hun toewijding aan de islam, gekocht en in vrijheid gesteld.” [5]

Abū Bakr: zijn vrijgevigheid

Zijn vrijgevigheid werd door Allah in de Koran geroemd. Wanneer we de Ḥadīth-boeken raadplegen, ontdekken we talrijke verhalen over zijn onvoorwaardelijke overgave en vrijgevigheid op het pad van Allah. Tijdens de voorbereidingen voor de slag bij Tabūk vroeg de Gezant van Allah -vrede zij met hem- aan zijn metgezellen om steun (ṣadaqah) te bieden voor de benodigdheden van de strijd. Hierover heeft de metgezel Zayd bin Aslam het volgende overgeleverd:

“Ik hoorde ʿUmar bin al-Khaṭṭāb zeggen: ‘De Gezant van Allah -vrede zij met hem- vroeg ons om liefdadigheid te beoefenen. Dat viel samen met een periode waarin ik wat rijkdom bezat. Dus dacht ik: ‘Vandaag zal ik Abū Bakr overtreffen, als ik hem ooit kan overtreffen.’ Dus kwam ik met de helft van mijn vermogen, en de Gezant van Allah -vrede zij met hem- vroeg: ‘Wat heb je voor je familie achtergelaten?’ Ik zei: ‘Hetzelfde bedrag.’ Abū Bakr kwam met alles wat hij bezat, dus vroeg de Profeet -vrede zij met hem-: ‘O Abū Bakr! Wat heb je voor je familie achtergelaten?’ Hij zei: ‘Ik heb hen Allah en Zijn Gezant achtergelaten.” Ik zei: ‘Bij Allah! Ik zal nooit in staat zijn om hem ergens in te overtreffen.”[6]

De Profeet van Allah -vrede zij met hem- prees deze nobele eigenschap van zijn trouwe metgezel ten zeerste. Dit blijkt uit een overlevering van de eerbiedwaardige Abū Hurayrah:

De Profeet zei: “Geen enkele rijkdom heeft mij ooit zoveel voordeel gebracht als de rijkdom van Abū Bakr.” Op dat moment barstte Abū Bakr in tranen uit en verklaarde: “Ikzelf en al mijn bezittingen zijn geheel toegewijd aan u, O Boodschapper van Allah!” [7]

O Abū Bakr, wat is uw denkgoed zo zoet

Aan u, O Profeet, bied ik mijn leven en goed,

Mijn wereld en rijkdom in overvloed.

Mijn liefde voor u, diep en onmetelijk groot,

Overstijgt alles, tot na mijn dood.

Geen munt of erfdeel laat ik mijn kinderen na,

Slechts Allah en u, dat is wat ik hen gaf.

In uw pad, Profeet, vind ik mijn ware schat,

Al mijn bezit, voor u, op dit levenspad.

Abū Bakr: zijn oproep tot de islam

In de beginperiode van de islam, toen slechts 38 bevoorrechte zielen zich hadden bekeerd, werden de goddelijke openbaringen in besloten kring verkondigd. Het was Abū Bakr al-Akbar die bij de Profeet -vrede zij met hem- aandrong op openbare verkondiging van de islam. De Profeet -vrede zij met hem- wees op het dreigende gevaar, maar Abū Bakr bleef aandringen.

Toen de Profeet -vrede zij met hem- instemde, verzamelden de moslims zich in de Heilige Moskee van Mekka om de stammen tot de islam uit te nodigen. Onbevreesd sprak Abū Bakr tot de mensen over de eenheid van Allah, terwijl de Profeet -vrede zij met hem- naast hem zat. Toen de Mekkaanse heidenen dit hoorden, vielen ze Abū Bakr en de andere moslims aan en begonnen hen te mishandelen. Abū Bakr werd meedogenloos geslagen, vertrappeld en in het gezicht en de buik geschopt. ʿUtbah bin Rabīʿah sloeg hem met een ruwleren schoen. Abū Bakr’s gezicht was helemaal bebloed geraakt. Bewusteloos werd hij door zijn stam Banū Taym gered en naar huis gedragen. Hierop vertrok zijn familie woedend naar de moskee en dreigden ʿUtbah bin Rabīʿah te doden als Abū Bakr zou sterven.

Abū Bakr: zijn verlangen naar de Profeet

Toen Abū Bakr bij bewustzijn kwam, vroeg hij als eerste naar de Profeet -vrede zij met hem-. Zijn moeder, Umm al-Khayr, en andere stamleden probeerden hem te verzorgen. Maar hij weigerde te eten of drinken totdat hij wist hoe het met de Profeet -vrede zij met hem- ging. Abū Bakr bleef maar vragen naar de Profeet -vrede zij met hem-, en toen hij hoorde dat hij veilig was in het huis van Arqam, zwoer hij niet te eten of drinken tot hij de Profeet -vrede zij met hem- had gezien.

Die avond werd Abū Bakr naar het huis van Arqam gedragen. De tranen vloeiden bij de Profeet – rede zij met hem- toen hij Abū Bakr zag. De aanwezige moslims waren diep geroerd door deze aangrijpende ontmoeting. Abū Bakr sprak zijn Profeet -vrede zij met hem- toe: “O, Gezant van Allah, mijn ouders zijn losprijs voor u! Behalve de wonden die de zondaars mij hebben toegebracht, gaat het goed met mij. Mijn grootste zorg is mijn moeder. U bent gezegend. Bid tot Allah dat zij behoed wordt voor het vuur.” De Profeet -vrede zij met hem- bad voor haar, en Umm al-Khayr, de gezegende moeder van Abū Bakr, bekeerde zich tot de islam. [8]

Abū Bakr: de dapperste metgezel

De eerbiedwaardige ʿAlī bin Abī Ṭālib -moge Allah zijn gelaat veredelen- vroeg eens: “Wie beschouwen jullie als de dapperste persoon?” De mensen antwoordden: “U, ʿAlī, bent de dapperste.” ʿAlī reageerde: ‘Ik strijd alleen tegen mijn gelijken. Maar wie is daadwerkelijk de dapperste?’ Toen zij hun onwetendheid bekenden, onthulde hij: ‘Het is Abū Bakr! Tijdens de Slag bij Badr bouwden wij een tent voor de Gezant van Allah -vrede zij met hem-. We vroegen ons af wie bij de Gezant van Allah zou blijven, uit vrees dat een afgodendienaar hem zou aanvallen. Bij Allah! Niemand anders dan Abū Bakr stond op. Hij nam een zwaard in zijn hand en nam zijn positie in bij de tent van Allah’s gezant. Wie ook maar probeerde aan te vallen, Abū Bakr stond klaar om te strijden. Daarom is hij de dapperste van allen!”[9]

Een dag en een nacht van Abū Bakr

De eerbiedwaardige ʿUmar ibn al-Khaṭṭāb -moge Allah tevreden met hem zijn- vertelt dat hij emotioneel werd en begon te huilen toen de naam van Abū Bakr Ṣiddīq genoemd werd. Hij zei: ‘Ik zou willen dat al mijn daden gelijkstaan aan de daden van Abū Bakr van slechts één dag en één nacht van zijn leven. De bewuste nacht was die waarin hij en de Gezant van Allah –vrede zij met hem– tijdens de Hijrah naar de grot Thawr trokken.

Abū Bakr stond erop eerst de grot binnen te gaan, uit angst voor schadelijke dieren zoals slangen of schorpioenen. Die zouden dan eerst hem overkomen in plaats van de Profeet -vrede zij met hem-. Hij maakte toen de grot schoon, dichtte de meeste gaten met stukken van zijn lendendoek en stopte zijn voeten in de twee overgebleven gaten. Toen nodigde hij de Profeet -vrede zij met hem- uit om naar binnen te komen.

Abū Bakr: dienstbaarheid aan de Profeet

De Profeet -vrede zij met hem- legde vervolgens zijn hoofd op de schoot van Abū Bakr en viel in slaap. Maar wat hij niet wist, was dat in een van die gaten, waarin hij zijn voet gestopt had, een slang was. De slang beet Abū Bakr in zijn voet, maar ondanks de heftige pijn verroerde hij zich geen moment. Hij was namelijk bang om de Profeet -vrede zij met hem- wakker te maken.

Tranen van pijn druppelden op het gezegende gezicht van de Profeet -vrede zij met hem-, waardoor hij wakker werd. Toen vroeg hij: “O, Abū Bakr, wat is er met je aan de hand?”. “In losprijs zijn mijn moeder en vader u gegeven, ik ben gebeten door een giftig dier!”. Toen bracht de Gezant van Allah -vrede zij met hem- zijn heilige mondwater op de wond aan, en de pijn verdween onmiddellijk. Deze slangenbeet zou later Abū Bakr beïnvloeden en leiden tot zijn dood.

Abū Bakr: zijn vurigheid

En de bewuste dag die gelijk staat aan al mijn dagen van goede dagen. Dat was de dag waarop de Gezant van Allah -vrede zij met hem- deze wereld verliet. Sommige Arabische stammen werden afvallig en verklaarden dat ze de Zakāt (de verplichte armenbelasting) niet zouden betalen.

Op dat moment zei Abū Bakr: ‘Zelfs als deze mensen een teugel aan Zakāt weigeren te geven, dan zal ik beslist tegen hen strijden.’ Toen ik dit hoorde, zei ik: ‘O Kalief van de Gezant van Allah! Dit is een gevoelige situatie. U moet zich liefdevol en vriendelijk opstellen tegenover de mensen en hen met zachtheid behandelen.’

Abū Bakr antwoordde mij met een scherpe toon: ‘Was je ferm en streng in je dagen van onwetendheid en ben je nu zachtmoedig in je dagen van islam? Vergeet niet dat de openbaring is beëindigd en de religie is voltooid. De religie zal niet verzwakken en tekortschieten zolang ik leef!’ [10]

Abū Bakr: De Imam van de Ṣaḥāba (Metgezellen)

Abū Bakr was het levende voorbeeld van het vers uit soera Al-Baqarah, waarin Allah de kenmerken van een gelovige beschrijft, namelijk:

“Zij die geloven zonder te hebben gezien, het gebed verrichten en uitgeven van wat Wij hen als levensonderhoud hebben geschonken.” [11]

Het was Abū Bakr die standvastig geloofde in de hemelse openbaringen van de Profeet -vrede zij met hem-. Zelfs toen de heidenen probeerden zijn geloof te ondermijnen door ongelooflijke verhalen zoals de wonderbaarlijke Hemelreis van de Profeet te vertellen, bleef hij stellig en onwrikbaar geloven in de realiteit van de Profeet –vrede zij met hem– en zijn boodschappen. Het is ook bekend dat hij alles in het pad van de islam besteedde. Toen hem gevraagd werd wat hij voor zijn familie thuis had achtergelaten, antwoordde hij: “Ik heb niets achtergelaten behalve Allah en Zijn Gezant.” En wat het gebed betreft, hij onderhield dit niet slechts; het was de Profeet -vrede zij met hem- die hem tijdens zijn leven persoonlijk als de imam van de metgezellen aanwees. Zo heeft de Metgezel Abū Mūsā overgeleverd:

“Toen de Profeet -vrede zij met hem- ziek werd en zijn toestand verslechterde, zei hij: ‘Laat Abū Bakr het gebed leiden.’ Vrouwe Aisha zei: ‘Hij is een man met een zacht hart en zou niet in staat zijn het gebed te leiden in uw plaats.’ De Profeet -vrede zij met hem- herhaalde: ‘Laat Abū Bakr de mensen in het gebed leiden.’ Zij gaf hetzelfde antwoord, maar hij zei: ‘Laat Abū Bakr de mensen in het gebed leiden. Jullie zijn als de metgezellen van Yūsuf (Jozef).’ Hierop ging een boodschapper naar Abū Bakr met deze opdracht en hij leidde het volk in het gebed tijdens het leven van de Profeet.” [12]

Abū Bakr: zijn heengaan

Abū Bakr, de eerste Kalief van de islam, diende 2 jaar en 7 maanden als leider van de islamitische gemeenschap. Hij verliet deze wereld op maandag 22 Jumāda al-Ākhirah in het jaar 13 AH. Zijn begrafenisgebed werd geleid door de tweede Kalief, ʿUmar al-Fārūq. Abū Bakr werd uiteindelijk begraven in de heilige schrijn, naast zijn geliefde Profeet -vrede zij met hem-. Zo werd hij voor eeuwig verenigd met zijn meester.

O Allah, verhoor ons gebed

O Allah, schenk ons de liefde voor Uw Profeet en, net als de vrome mensen van het rechte pad, begunstig ons zoals U Abū Bakr heeft begunstigd met onvoorwaardelijke steun en trouw aan Uw Gezant. Laat ons niet dwalen of anderen misleiden.

O Allah, zegen de Profeet Mohammed zolang als de nacht en de dag elkaar afwisselen. O Allah, zegen de Profeet Mohammed telkens als de rechtschapen mensen hem herdenken.

O Allah, verenig ons met Uw Profeet, onze Profeet Mohammed, en met zijn trouwe metgezel Abū Bakr, in het hoogste paradijs, de Firdaus. Vervul onze harten met het aanschouwen van hen en laat ons drinken uit de vijver van Uw Profeet, een slok waarna we nooit meer dorst zullen hebben.

Ontelbare zegebeden en vredesgroeten zijn met onze Profeet Mohammed, zijn familie, Abū Bakr, en al zijn metgezellen.